Útýni, spámenn og aumingjar

Fuss hvað maður er lélegur hér.

Fór í gær á generalprufu á næstu Hugleikssýningu. Og fer aftur á frumsýningu í kvöld. Og þó mér sé málið skylt og allt það þá leyfi ég mér að fullyrða á algerlega faglegum nótum að þetta verður skrambi góð sýning.

Sveinn Einarsson skrifar langhund í lesbókina um leikárið í fyrra og núna. Prýðileg grein þó formið leyfi honum ekki að kafa mjög í hverja og eina. Sveinn er náttúrulega einn af vitringum íslensks leikhúss og það sem frá honum kemur til þess fallið að dýpka umræðuna.

Að dýpka umræðuna var víst erindisbréf ritstjóra bókarinnar Islam með afslætti og vel má vera að það takist. Hávaðinn og persónuníðið í kommentakerfi Silfurs Egils minnir reyndar meira á Vantrúarmenn í góðu stuði, en það á sér nú líklega þær sakleysislegu skýringar að þeir Nýhilistar hafa lengi átt í einkennilegri fæðardeilu við Ágúst Borgþór Sverrisson sem hingaðtil hefur ekki snúist um kynþáttafordóma, þó á stundum hafi verið erfitt að átta sig á nákvæmlega um hvað hún snerist.

Sem vissulega varpar hliðstæðuljósi á þrasið um siðferðisstöðu skopmyndana í Jótlandspóstinum.

Og það má vissulega hafa nokkra raunalega skemmtan af því að fylgjast með fullorðnu fólki sem segist trúa á mátt rökræðunnar standa sitthvoru megin við girðingu og kasta orðhengils- og útúrsnúningaskít hvort í annað.

Það má reyndar ekki síður hafa gaman af því þegar einhver kemst svona algerlega að kjarna málsins, þó annað mál sé.

Móðg

As Lavinia, Miss Vivien Leigh recieves the news that she is about to be ravished on her husband's corpse with little more than the mild annoyance of one who would have preferred foam rubber
Kenneth Tynan í dómi um Títus Andróníkus árið 1955

Fyrir nokkrum árum hætti Þjóðleikhúsið að senda Sjónvarpinu frumsýningarmiða fyrir gagnrýnanda Dagsljóss, Jón Viðar Jónsson. Ástæðan voru ummæli Jóns um frammistöðu Jóhanns Sigurðarsonar í uppfærslu Rimas Tuminas á Don Juan sem Jón lýsti sem dópista út úr heiminum eða eitthvað álíka. Nú var þetta harla góð lýsing á því sem fyrir augu bar í sýningunni, en Stefán Baldursson kaus (væntanlega með nokkrum erfiðismunum fyrir svo textanæman mann) að skilja þetta sem aðför að mannorði leikarans og úthýsti Jóni.

Ef einhver kom illa út úr þessu máli þá var það Stefán og leikhúsið.

Nú fer Guðjón Pedersen i rosabullurnar og sparkar þessum sama rýni af boðslista leikhússins, en reyndar fyrir öðruvísi sakir. Honum þykja ummæli gagnrýnandans vera aðför að áhorfendum hússins. Í viðtali í mogganum í dag stillir Guðjón þessu eiginlega upp í snyrtilega rökhendu:

Jón Viðar segir að það sé nálykt af starfsemi Borgarleikhússins

Áhorfendur eru fleiri en nokkru sinni

Jóni Viðari þykja áhorfendur vera fífl (eða allavega með skert menningarlegt lyktarskyn)

QED

Það er erfitt að trúa þvi að Guðjón meini þetta. Þykir honum að gagnrýnendur eigi að miða umsagnir sínar um árangur leikhúsa við aðsóknartölur, og ef þeir geri það ekki þá séu þeir að móðga áhorfendurna sem kunna ekki gott (eða vont) að meta? Gildir það þá kannski líka um einstakar sýningar? Hvert leiðir þessi makalausa vitleysa?

Allavega er ljóst að enginn kemur illa út úr þessu fjaðrafoki nema Guðjón og leikhúsið.

Nú vill svo til að í greininni sem Guðjón vitnar til fellir Jón nokkuð óvægna dóma um leikhússtjóratíð Guðjóns. Mögulega eru þeir ekki alveg sanngjarnir. Þetta hefur að sönnu ekki verið blómaskeið Guðjóns sem leikstjóra, í svipinn man ég bara eftir einni sem var klárlega framúrskarandi, Púntila og Matta. Ég skrifaði að mér sýnist bara einu sinni dóm um leikstjórnarverkefni hans, um frekar dapra túlkun hans á þunglamalegri leikgerð Búlgakovs á Don Kíkóta. Á hinn bóginn var margt vel gert og spennandi i Borgarleikhúsinu 2000-2007. Og ekki nema sanngjarnt að horft sé til þess þegar árangur leikhússtjórans er metinn:

Starfið á Nýja sviðinu 2001-2003 (sirka). Alvöru tilraun til að búa til "Ensamble" sem skilaði ótrúlega mörgum af bestu sýningum tímabilsins: Fyrst er að fæðast, Jón og Hólmfríður, And Björk of Course, Maðurinn sem..., Sumarævintýri.

Rómeó og Júlía, sýning Vesturports getur staðið sem fremst i flokki margra ágætra samstarfsverkefna.

Chicago - einhver besta söngleikjauppsetning íslensk sem ég hef séð.

Öndvegiskonur - gargandi snilld.

Margt hefur klárlega verið slappt, og vel má vera að komin sé þreyta. En Jón Viðar hefur löngum haft gagnrýnið horn í síðu Guðjóns sem leikhússmanns, og það er áreiðanlega frekar eymslin undan því sem hefur kveikt hjá leikhússtjóranum fráfarandi þessi fýlulegu viðbrögð en samúð með áhorfendum.