Óhreinu börnin hennar Thalíu

Nú nálgast Grímuverðlaunaafhendingin eins og óð fluga. Eins og oft áður mun ég horfa á hana í góðum hópi Leiklistarskóla Bandalags íslenskra leikfélaga þar sem saman er kominn góður slatti af ástríðufyllstu leiklistaráhugamönnum landsins, þannig að stemmningin verður góð. Tveir kennarar skólans eru tilnefndir, þau Ágústa Skúladóttir og Rúnar Guðbrandsson, sem bætir enn í stuðið.

En eins og endranær þykir mér eitt stórskrítið.

Af hverju eru verk leikskálda sem sýnd eru hjá áhugaleikfélögum ekki gjaldgeng í flokknum Leikskáld ársins?

Raunar mætti alveg útvíkka þessa undrun yfir allt galleríið, leikara og leikstjóra og það væri gaman að heyra röksemdirnar fyrir útilokun amatöra almennt, en við skulum halda okkur við leikskáldin – enda er það dæmi svo dæmalaust augljóst.

Það eru nefnilega (góðu heilli) ekki gerðar neinar „formlegar fagkröfur“ til okkar leikskálda. Ef við skrifum nógu góð leikrit þá mun einhver sýna þau óháð því hver menntun eða bakgrunnur okkar er. Það er a.m.k kenningin. Prófskírteini skipta allavega ekki máli.

Og væntanlega á að meta starf okkar út frá því hversu góð leikrit við skrifum, og reynt að horfa á verkin óháð framsetningu þeirra á sviðinu að svo miklu leyti sem það er hægt.

Eitt er ljóst: það sem leikskáld gerir er nákvæmlega það sama hvort sem hann skrifar fyrir atvinnuleikhús, áhugaleikfélag eða skúffuna.

Og ekki nóg með það – heldur er þetta iðulega sama fólkið.

Árið 2005 vorum við þremenningarnir; ég, Ármann og Sævar tilnefndir fyrir handritið að Klaufum og Kóngsdætrum. Ekkert nema gott um það að segja –en ég held að það sé óhætt að fullyrða að Uppspuni frá rótum sem við skrifuðum fyrir Leikfélag Húsavíkur árið 2000 sé betra leikrit – frumlegra, safaríkara, meira „leikrit“ og, ja betra. En hefði ekki komið til álita.

Já, og árið 2005 sýndi Stúdentaleikhúsið tímamótaverkið Þú veist hvernig þetta er, samvinnusmíð leikhópsins og Jóns Páls Eyjólfssonar. Hvað réttlætir það að sniðganga eitt mikilvægasta verk í leiklistarsögu samtímans? Jón Páll var síðan tilnefndur með félögum sínum fyrir Þú ert hér (2009) Er það merkilegra verk? Það skiptir víst ekki máli, heldur hitt hvar það var sýnt.

Við þremenningarnir og Jón Páll og auk þess Andri Snær Magnason, Ólafur Haukur Símonarson, Hrund Ólafsdóttir, Agnar Jón Egilsson, Hávar Sigurjónsson. Öll höfum við fengið tilnefningu og öll höfum við átt verk frumflutt af áhugaleikfélagi. Það er engin sérstök ástæða til að ætla að við höfum sinnt verki okkar öðruvísi eða verr við þau tækifæri. Er það?

Tilnefndu leikskáldin í ár eru eflaust fín. En óneitanlega þykir mér verra að sjá ekki Árna Hjartarson þar á meðal. Mitt kalda mat er að hans nafn ætti fyllilega heima þar. Verst þó að það er ekki vegna þess að Einkamál.is sé slappara leikverk en þau sem tilnefnd eru, heldur vegna þess að það var ekki sýnt af réttu félagi, og þeir sem léku það eru ekki í réttu stéttarfélagi.

Það er bjánalegt.

PS: Árið 2007 var Birgir Sigurðsson tilnefndur fyrir Dag vonar. Ég tek eftir því að Jóhann Sigurjónsson fær ekki tilnefningu fyrir Fjalla-Eyvind.